فن شنا در زیر آب با داشتن وسایل تنفس مصنوعی (اسکوبا) یا بدون آن را غواصی می‌گویند. غواصی جزء خطرناک‌ترین و سخت‌ترین مشاغل به حساب می‌آید. ولی در کنار آن جذابیت‌ها و لذت‌های زیادی را به همراه دارد. کار غواص در زیر دریا، رودخانه، دریاچه‌ها و سدها است. قدمت غواصی در ایران به قرن‌ها قبل از میلاد برمی‌گردد. در قدیم از غواصی برای بیرون آوردن طلا و جواهرات کشتی‌های غرق‌شده استفاده می‌کردند. غواصی کاربردهای مختلف ورزشی، تفریحی، تحقیقاتی، صنعتی و نظامی دارد ولی به‌طورکلی غواصی را می‌توان به دو بخش تفریحی و صنعتی تقسیم کرد که هرکدام دوره‌های آموزشی خاص خود را دارد. به‌عنوان نمونه از مدارک معتبر غواصی تفریحی می‌توان به padi از آمریکا و cmas از ایتالیا و از مدارک غواصی صنعتی می‌توان به HSE یا سرتیفیکیت‌های درجه ۱ و ۲ و ۳ بین‌المللی اشاره کرد. غواص باید توان فیزیکی خوب، تمرکز بالا و توان حفظ آرامش تحت شرایط سخت را داشته باشد. علاقه‌مندان قبل از آموزش دیدن غواصی، باید یک سری آزمایش‌های پزشکی دقیق انجام دهند. برای آموزش غواصی هم دوره‌های معتبری در کشور و یا خارج از کشور وجود دارد که می‌توانند آن‌ها را بگذرانند. وسایلی که معمولاً غواص استفاده می‌کند عبارت‌اند از: فین یا همان پای غواص که باعث حرکت فرد غوص زننده می‌شود، جوراب غواصی، وت‌سوت و درای‌سوت که همان لباس غواصی است، دستکش غواصی، کارد غواصی، ماسک غواصی، اشنوکر، BCD یا جلیقه غواصی، سیلندر، رگلاتور و اسلحه غواصی.
غواصی تجاری یا غواصی صنعتی (Commercial Diving) شاخه‌ای از غواصی است که در آن غواصان مشغول به انجام کارهای فنی در زیر آب می‌گردند. این خدمات در بخش اکتشاف و تولید در صنعت نفت و گاز در نقاط دور از ساحل (فراساحلی) و صنایع نیروگاهی و فناوری‌های وابسته در ساحل و همچنین بررسی و کنترل صدمات کشتی‌ها و در نقاط دور یا نزدیک از ساحل بسیار استفاده می‌شود.
غواصان صنعتی به انجام کارهای چون تعمیرات زیر آب. جوش و برش زیر آب، عکاسی زیر آب، فیلم‌برداری زیر آب، مونتاژکاری زیر آب، بازدید خطوط لوله، جستجو، شناورسازی، سیمان‌کاری، ناوبری، لایروبی، شمع کوبی، کابل‌کشی، لوله‌گذاری، بازرسی فنی تأسیسات زیر آب، تعمیر و نگهداری تجهیزات فنی، بررسی و کنترل صدمات به کشتی‌ها و غیره را انجام می‌دهند. برای بسیاری از غواصان صنعتی که به‌تازگی واجد شرایط شده‌اند ابتدا با غواصی در پروژه‌های ساحلی شروع شده و پس از کسب تجربه به عملیات فراساحلی اعزام می‌شوند.
این کارگران زیرآبی اغلب زندگی خود را در محل کار بر روی سکو و یا کشتی برای چند هفته می‌گذرانند. شیفت کار معمولاً ۱۲ ساعت است و بقیه ساعت را به استراحت می‌پردازند. عدم وجود غواصان باتجربه در این صنعت منجر به فشار بیشتر و پرداخت دستمزد کمتر به غواصان جوان‌تر و تازه‌کار گردیده است. عدم وجود آموزش کافی و استاندارد، دستمزد کم، بی‌تجربگی نسبی نیروی انسانی و کار همراه با شرایط عملیاتی دشوار و خطرناک و دور از ساحل و گاهی در خطرناک‌ترین منطقه‌ها از جمله معایب اشتغال برای غواصان صنعتی ایران است.
مهارت‌های پایه غواص
برخی از مهارت‌های پایه‌ای که غواصان در ابتدا می‌آموزند عبارت‌اند از:
- برداشت فشار - تنظیم فشار درونی و بیرونی شیپور استاش گوش به هنگام غواصی و قرار گرفتن در محیط‌های پرفشار.
- تنفس زیر آب - آموختن مهارت تنفس از طریق رگلاتور غواصی در زیر آب. کلیه غواصان باید روش تنفس درست را بیاموزند.
- پاک‌سازی ماسک - شامل تخلیه آب ماسک در زیر آب.
- به اشتراک‌گذاری هوا - آموختن روش درست و ایمنی که غواصان برای به اشتراک‌گذاری یک منبع هوا به کار می‌گیرند.
- صعود اضطراری - چگونگی بازگشت به سطح به شکلی ایمن بدون آسیب زدن به خود در صورت قطع هوای تنفسی.
- شنا و شناوری - رانش و حرکت زیر آب با تجهیزات غواصی و تنظیم شناوری با استفاده از هوای موجود در ریه‌ها به صورتی که هوای در ریه‌ها باعث شناوری بیشتر شده درحالی‌که تخلیه هوای ریه‌ها باعث شناوری کمتر گردد.
- علامت‌های غواصی - علامت‌های غواصی که هدف از آن‌ها برقراری ارتباط با غواصان دیگر در زیر آب است.
میزان زمانی که غواص در زیرآب خواهد بود، کاملاً کنترل‌شده است. ولی درمجموع ساعات کاری او طولانی و فشرده است. در بسیاری از موارد غواصان به دلیل موقعیت شغلی خود، باید به همراه خانواده در شهرهای نزدیک دریا زندگی کنند. شرایط زیر آب معمولاً سرد، تاریک و کثیف است. شغل غواصی جزء مشاغل خطرناک است و در هنگام کار غواص باید لباس‌های محافظ و دستگاه‌های تنفس مناسب داشته باشد.
وظایف غواص
وظایف غواص بسته به نوع کار و یا صنعتی که در آن کار می‌کند، متفاوت است. غواص در صنایع زیر می‌تواند فعالیت کند:
- نفت و گاز - برای اکتشاف و نقشه‌برداری یا ساخت و نگهداری از خطوط لوله
- حوزه مهندسی عمران - برای تخریب، ساخت و تعمیرات لازم زیر آب
- نیروی دریایی – بازرسی و تعمیر کشتی‌ها و قایق‌ها
- بخش پرورش ماهی
- رسانه - برای فیلم‌برداری زیرآب
- تحقیقات علمی زیر آب – در زمینه‌های زیست‌شناسی دریایی، زمین‌شناسی، اقیانوس‌شناسی و...
- پلیس - برای جستجو و یافتن افراد و شواهد گم‌شده در زیر آب
- نظامی- نفوذ به پشت خطوط دشمن از راه دریا، قرار دادن مین‌های دریایی و...
- حوزه آموزش- آموزش مهارت‌های غواصی به دیگران
برخی از کارهایی که زیرآب باید انجام شود، به‌وسیله ماشین‌ها و ابزارهای مناسب انجام می‌شود. ولی این ابزار هنوز نتوانسته جای غواص‌ها را بگیرد. بسیاری از کارها باید توسط غواص انجام شود.