غواصی اشباع

غواصی به اعماق زیاد و یا هر عمقی با استفاده از گازهای فشرده صورت می گیرد. گازهای بی اثر موجود از قبیل نیتروژن و هلیوم بر اثر فشار بالا تا سطح اشباع در خون و سلول های بدن غواص حل می شوند. تا زمانی که تحت فشار قرار دارید مشکلی رُخ نخواهد داد اما برای برگشت به سطح باید زمان مناسب و کافی در اختیار بدن قرار گیرد تا این گازها از بدن خارج گردند. اگر برداشت فشار خیلی سریع و ناگهانی صورت بگیرد (آمدن غواص به سطح، به صورت ناگهانی)، به محض برداشتن فشار تمام گازهای حل شده، درست مثل زمانی که یک قوطی نوشابه را تکان میدهید،  تشکیل حباب داده تا از بدن خارج گردند. به نظر میرسد میلیونها ماده منفجره کوچک درون بدن غواص شروع به انفجار میکنند و به زبان علمی دچار بیماری برداشت فشار میگردند. این بیماری به طرز فجیعی دردناک و ناتوان کننده است. امکان درمان به عمق و میزان سرعت بالا آمدن، مدت غواصی و گاز تنفسی بستگی دارد و معمولا در چنین شرایطی زنده ماندن بسیار سخت یا غیر ممکن است.

برای مثال برای غواصی و کار در عمق ۷۵ متری نزدیک به ۵ ساعت زمان برای برداشت فشار ایمن نیاز خواهید داشت

جهان صنعت نفت و گاز به غواصان اشباع نیاز دارد تا عملیات پیچیده شامل کارهای نصب، تعمیرات و نگهداری از سازه های دریایی، خطوط لوله و کارهای مرتبط با سکوها از بستن پیچ و مهره های ساده و سفت کردن با جک های هیدرولیکی تا کار در فضای محدود سر چاهی را در اعماق بالا (معمولن بالای ۵۰ متر) انجام دهند.

شاید این پرسش مطرح شود که چرا رُبات های زیر آبی برای انجام اینکار مورد استفاده قرار نمی گیرند؟ ROV ها یا رُبات های زیر آبی فاقد حس لمس بود و امکان انجام مانورهای ریز و قضاوت در مورد کار را ندارند. پیشرفته ترین و دقیق ترین ربات زیر آبی نیز نمی تواند حتی ۲۰% از کارهای انسان را انجام دهد، ربات های زیر آبی در کنار غواصان به عنوان کمک و پشتیبانی عملیات و نیز ایمنی آنها مورد استفاده قرار می گیرند.

کار و زندگی در این محفظه های فشار حتی در اعماق بسیار کم نیز بسیار خطرناک می باشد. بیشترین میزان خطر هنگام انتقال غواصان از محفظه های زندگی به محیط کار است. هر مشکل کوچکی که باعث تغییر فشار ناگهانی گردد به بروز حوادث ناخوشایند و حتی مرگ منجر می شود.

غواصان اشباع هنگام کار در عمق دریا بوده و  درون محفظه های کوچکی به قطر معمول دو و نیم متر و طول ۶ الی ۱۲ متر استراحت می کنند.

کار یک غواص اشباع از زمان ورود به کشتی مخصوص پشتیبانی عملیات غواصی DSV* شروع می شود. جایی که تمامی پرسنل و تجهیزات برای انجام عملیات و ایمنی جان غواصان به کار گرفته می شوند. علاوه بر غواصان  Divers و سوپروایزرهای غواصی Diving Supervisors، تیم پشتیبانی ۲۴ ساعته شامل سوپروایزرهای پشتیبانی جان غواصان LSS، تکنیسین های پشتیبانی جان غواصان LST و دستیاران تکنسین های پشتیبانی جان غواصان ALST هم فعالیت می تا محیط زندگی و شرایط مناسب را برای غواصان فراهم  آورند. این گروه پشتیبانی کلیه گاز های تنفسی را مدام تست کرده و ترکیب مورد نیاز را فراهم یا تعویض میکنند و در غذا رسانی، دستشویی، حمام کردن به غواصان کمک میکنند. به این ترتیب  تیمی ۴۸ نفره از پرسنل پشتیبانی برای یک تیم ۱۲ نفره غواصی اشباع در سطح فعالیت می کنند.

غواصان قبل از ورود به درون محفظه باید آزمایشات پزشکی لازم را انجام دهند تا عاری از هر گونه عفونتی باشند. حتی یک سرما خوردگی ساده می تواند خطر بزرگی برای یک غواص باشد. سرما خوردگی ممکن است باعث گرفتگی گوش ها و سینوس ها گردد و  صدمات جبران ناپذیری را وارد کند که پایان عمر غواصی فرد را رقم خواهد زد.

به عنوان یک عمل نه چندان محبوب! پیشنهاد می شود غواصان قبل از ورود، با استفاده از شامپوهای ضد باکتری دوش گرفته تا از ورود ناخواسته باکتری ها به داخل محفظه جلوگیری کنند.

هوا شامل ۸۰ درصد نیتروژن و ۲۰ درصد اکسیژن می باشد. برای غواصی کمتر از ۵۰ متر، هوا به صورت فشرده استفاده میشود. در غواصی با هوا در عمق ۳۰ متری معمولا حس مستی نیتروژن Nitrogen Narcosis به شما دست میدهد که بسیار شبیه مستی ناشی از استفاده از نوشیدنی های الکلی است. هر چه پایین تر میروید عملا مشکلات بیشتری پدیدار می شوند. در عمق ۶۰ متری معمولا توان قضاوت خود را از دست میدهید و در ۷۰ متری دچار بی هوشی میگردید، به علاوه مصرف ۲۰ درصد اکسیژن در این اعماق باعث مسمومیت اکسیژن میگردد که بسیار خطرناک است. (به طور استثنایی برخی افراد با هوا تا اعماق ۹۰ الی ۱۲۰ متری نیز غواصی میکنند.

گاز هلیاکس گاز استاندارد اغلب غواصان اشباع است  و در کل مدت زمان تحت فشار، هِلیاکس، گاز تنفسی غواصان را در ترکیب هایی با درصد های گوناگون بر اساس عمق تشکیل میدهد. تن صدای غواصان اشباع به علت هلیوم موجود در گازهای تنفسی، تغییر کرده و صدای آنها شبیه به اُردک (دانلد داک Donald Duck) می شود و این امر صحبت کردن و فهمیدن مکالمات را مشکل می سازد. برای شنیدن در کشتی های پشتیبانی غواصی در سطح، معمولا سیستم برگردان صدا Discrambler  استفاده می شود اما این سیستم ها خیلی قابل اعتماد نیستند و بسیاری از سوپروایزر ها ترجیح میدهند از این سیستم ها استفاده نکنند.

هنگام برگشت از محل کار، غواصان برای ورود از میان دریچه های باریکی عبور میکنند که توسط درپوشی ایزوله میگردد. غواصان در سطح، اگرچه فاصله زیادی از پرسنل بیرون اتاق های فشار و هوای آزاد ندارند اما به نظر در ایستگاه فضایی قرار دارند. برای یک فضانورد ۳ الی ۵ ساعت زمان لازم است تا به سطح زمین برگردد اما برای غواصان اشباع برگشت به سطح روزهای زیادی خواهد بود (۳ الی ۱۴ روز).

یک سیستم پیشرفته غواصی اشباع دارای ۴ اتاق فشار اصلی، و اتاق خیس، دو بِل و دو قایق نجات هایپر باریک
سیستم های غواصی اشباع از یک کشتی به کشتی دیگر، هر شرکتی و هر کشوری بسته به استانداردها متفاوت می باشند. سیستم های اشباع در اروپا با توجه به قوانین سخت گیرانه کمی جا دار تر هستند اما از فضای کمی بهر می برند. غواصان برای رسیدن به بِل و محل کار از اتاق فشار نشیمن به اتاقی که به عنوان اتاق خیس Wet Pot معروف است عبور میکنند. اتاق خیس در اصل پر رفت و آمد ترین نقطه یک سیستم است. این اتاق که دستشویی، رو شویی و حمام در آن قرار دارد، توسط دریچه ای به بِل وصل می شود. غواصان اشباع در کل دوره اقامت از این سیستم ها استفاده میکنند و به نوعی ایزوله هستند.

بعد از ورود غواصان به داخل اتاق و بسته شدن درب ها، تکنیسن ها شروع به افزایش فشار با افزودن گاز به سیستم میکنند. این گاز بسته به عمق تا رسیدن به ترکیب نهایی تغییر میکند و به این ترتیب پایین رفتن شروع میگردد. این امر معمولا چندین ساعت (۳ تا ۱۲ ساعت) طول میکشد. فشار درون اتاق فشار هم سطح فشار محل کار غواصان است. به عنوان مثال برای کار در عمق ۱۶۰ متری با فشار ۱۷ بار، باید گاز داخل اتاق فشار را ۱۷ برابر فشرده نمود.

اتاق هنگام بالا بردن عمق، بسیار گرم و نمناک می گردد. (دینامیک سیالات و گازها)، و برخی مواقع باید متوقف شود تا سیستم تهویه بتواند اتمسفر درون اتاق را متعادل نماید. اتاق ها را باید بعد از رسیدن به عمق به علت خاصیت هلیوم و عدم عایق بودن به طور مرتب گرم نمود تا غواصان دچار سرمازدگی نگردند.

در هنگام پایین رفتن همه چیز حتی غضروف های میانی آرنج و زانوهای غواص فشرده میگردد و چند روز ممکن است دچار خشکی حرکت و یا شنیدن صدا تق تق در مفاصل شوند.

بِل ها معمولا به شکل کره یا تخم مرغی ساخته می شوند و اینقدر تنگ هستند که برای کسانی که حتی کمی از جای تنگ می ترسند Claustrophobe ورود به آنها بدترین کابوس شبانه است.
وقتی وارد اتاق فشار شدید مجبورید آنجا را خانه فرض کرده و احساس راحتی کنید. معمولا غواصان اشباع به جز وسایل شخصی شامل کتاب و مجلات و برخی لوازم الکترونیکی چیز زیادی لازم ندارند. هر چیز دیگری را می توان از طریق دریچه های مخصوص موسوم به Medlock و یا اتاق خیس دریافت کنند. این دریچه ها برای ارسال لباس های تمیز به غواصان و نیز انتقال مواد ضد عفونی کننده به کار میروند.

باکتری ها به دلیل گرما و رطوبت با سرعت بسیار زیاد درون اتاق های تحت فشار رشد کرده و می توانند مشکل ساز شوند. برای جلوگیری لازم است غواصان به صورت مرتب درون اتاق فشار را ضد عفونی نمایند.

چهار بار در روز منوی غذا به شما داده می شود تا بتوانید هر چه می خواهید انتخاب کنید. غذاها در ظروف یکبار مصرف بسیار تمیز به غواصان داده می شوند. گرچه منو متغیر بوده و حق انتخاب های متفاوتی دارید ولی به واقع تمام مزها یکی هستند! شما هیچ طعمی حس نمیکنید. این امر به خاطر میزان رطوبت و فشار و اثر گاز هلیوم بر سیستم اعصاب مرکزی است. غواصان اشباع به طور معمول به امید طعم دار شدن غذا سس زیادی به آن اضافه میکنند اما کمک زیادی به مزه دار کردن غذا نمیکند.

یک غواص اشباع معمولا ۶۰۰۰ کالری در  طول روز استفاده می کند. برای سر پا ماندن باید دو برابر مصرف روزانه غذا خورد! با این حال اغلب دچار کاهش وزن چشم گیر می شوند، اما بعد از خروج از اتاق فشار، عادت به زیاد خوردن باعث دردسر و اضافه وزن میگردد.

هنگام برگشت به سطح، تمام در پوش ها باید باز نگه داشته شوند، در غیر اینصورت گاز وارد شده به داخل ظرف با کاهش عمق و کم شدن فشار باعث شکسته شدن یا ترکیدن ظرف میگردد(شامپو، خمیر دندان، کِرم، …). چنانچه غواصان ساعت غواصی مجهز به شیر تخلیه هلیوم داشته باشند، باید حتی تاج ساعت های خود را نیز باز نگه دارند، در غیر اینصورت شیشه ساعت می شکند.

توالت رفتن و تخلیه آن یکی از کارهای حساس و خطرناک می باشد. برای اینکار نیاز به هماهنگی با سوپروایزر و دستیار تکنسین ها دارید. اختلاف فشار به نحوی است که نباید عمل فلاش کردن توسط شما صورت بگیرد. برای هر فلاش حداقل به  ۳ نفر و انجام مراحل به ترتیب نیاز دارد!

تیم های غواصی به تیم های کوچک ۲ یا ۳ نفری در هر شیفت تقسیم می شوند. این شیفت ها نامنظم هستند؛ یک ساعت قبل از شروع به کار از خواب بیدار شده، غذا و آب زیاد خورده، لباس محافظ زیرین پوشیده و سپس لباس آب گرم Hot Water Suit که در اصل وت سوت با ضخامت بالا به همراه لوله کشی آب گرم داخلی است را می پوشند. دمای آب به ۴ درجه رسیده و برای زنده ماندن نیاز هست تا آب گرم به طور  مداوم داخل لباس پمپ گردد. در صورت قطع شدن آب داغ، غواص در عرض ۱۰ ثانیه بیهوش و دچار سرما زدگی میگردد.

غواصان اشباع به علت مختصات کاری معمولا فین به پا نکرده و با بوت های پلاستیکی به قدم زدن و راه رفتن در زیر آب می پردازند.

غواص اشباع برای انتخاب به کار در این زمینه باید سابقه کار غواصی صنعتی با هوا داشته باشد و بعد از گذراندن دوره مخصوص به غواصی اشباع بپردازد. بدون داشتن سابقه، فعالیت در زمینه غواصی اشباع بسیار دشوار است. چه آنکه  تاریخچه خوبی در مورد مرگ و میر غواصان اشباع وجود ندارد، این شغلی است که ممکن است جان شما را در مدت کار بگیرد و یا در دوران بازنشستگی شما را دچار مشکل سازد. به گزارش موسسات مربوطه، غواصی صنعتی اشباع ۴۰ برابر تمامی مشاغل سخت دنیا شما را در معرض خطر قرار میدهد.

غواصان با تمام سختی ها هنوز به کار در این رشته ادامه میدهند چنانکه بر لبه توانمندی های انسان قدم میزنند، با خطرات مواجه شده و برنامه ریزی میکنند. شمار کسانی که شغلی مشابه آنها دارند بسیار کم است. شغل غواصی اشباع از این منظر شاید شبیه فضانوردی باشد با این تفاوت که کسی راجع به آنها چیزی نشنیده است.

امروزه تعداد غواصان اشباع خانم روبه افزایش است.